Rozmowy o polskiej piłce nożnej (7)

Lech Poznań do chuliganów wyciąga rękę i stadion na meczach faluje. A burdy? Nie było od lat. Szef kibiców Lecha: - Bo mamy ludzi z autorytetem. Trzymają trybuny za mordę.

Kto trzyma? „Musztarda”, „Świstak”, „Żaba”, „Duży Litar”, „Ryba”… A skąd autorytet? Pobili już z pół tysiąca innych kiboli, to raz z liścia wystarczy i na stadionie jest spokój.

Jadę z kibicami Lecha na mecz z Feyenoordem Rotterdam. Należą do FC Września – nieformalnego klubu sympatyków Lecha. Są przekonani, że jestem zwykłym kibicem, więc przez całą drogę są wylewni.

O biletach. Lech dostał od Feyenoordu prawie 3 tysiące biletów. 155 zł za sztukę. I po tej samej cenie przekazał je do sprzedaży oficjalnemu stowarzyszeniu kibiców Wiara Lecha. A Wiara sprzedała je swoim kibicom za 180 zł.

- Wiara dorzuciła przymusową składkę na oprawy meczowe i kary finansowe za odpalanie rac na poprzednich meczach – żali się Maciej, na co dzień pracownik banku. Tomasz – też pracownik banku – wylicza, że choć do stowarzyszenia nie należy, to w ubiegłym roku zapłacił ponad 300 zł przymusowych składek. Jak to możliwe? Możliwe. Kibice Lecha jeździli specjalnymi pociągami i autokarami na mecze wyjazdowe. Na trasie zawsze ktoś chodzi z torbą i robi zrzutę. A można nie dać? – Jak chodzą do ustawek, to każą pożyczać, ale wrzucać trzeba. Taki „Duży Litar”, bokser, to ma prawie dwa metry. A weź się poskarż komuś, jak z nim lezie i kasę liczy „Mały Litar”, co pracuje i w klubie i w stowarzyszeniu.

A najbardziej wkurza Tomasza, że jedną zrzutę robili na ugoszczenie zaprzyjaźnionych z Lechem kibiców Spartaka Moskwa. – Dlaczego mamy płacić za imprezy karków? (…)

Wieczorem mecz. Przedzieram się do holenderskiego sektora i co chwila słyszę: Fuck you Poland! A po stracie bramki wściekłość jeszcze narasta. Holendrzy tłuką dwóch kibiców Lecha, którzy nieopatrznie weszli na ich trybuny. Dostaje się nawet ochronie. Na drugą połowę przechodzę do sektora prasowego. Dziennikarze holenderscy wpatrzeni w falujących i śpiewających kibiców z Poznania, których jest ledwo 3 tysiące, a zagłuszają 10 tysięcy Holendrów. Polacy w barwach Lecha z obowiązkowymi biało-niebieskimi szalikami. Jeden z kibiców niczym wodzirej nadaje przyśpiewki i rytm. Żadnych wulgaryzmów, bijatyk, agresywnych zachowań. Obok mnie holenderscy dziennikarze znudzeni meczem zapatrzeni w trybuny z Polakami: - Oni są fantastyczni. I tak na każdym meczu?

Gdy Lech wygrywa 1:0 i zapewnia sobie awans do kolejnej rundy Pucharu UEFA, polscy kibice niesieni okrzykami radości wychodzą za stadionu i od razu odjeżdżają autokarami. A Rotterdam wrze. Fani Feyenoordu otaczają siedzibę klubu i niszczą policyjny radiowóz. Domagają się ustąpienia zarządu klubu, bo Feyenoord przegrał kilka meczów z rzędu, ale zarząd ucieka opancerzonymi radiowozami. Pytam o zamieszki Henka van der Velde, rzecznika policji w Rotterdamie. A ten rozluźniony: - Było i tak spokojnie. A kibiców to możemy wam pozazdrościć.

Po powrocie szukam „Dużego Litara”, który miał ściągać z kibiców przymusowe składki. Pytam wśród kibiców i na forum. Bez skutku. Odpowiedź taka sama: nie znam, nie wiem, przez internet nie gadam. Ale poznańska policja zatrzymuje w tym czasie 14 kiboli Lecha za demolkę autokaru kiboli Gorzowa na autostradzie pod Koninem. Wśród nich jest „Duży Litar”. Zatrzymani są członkami fanatycznej grupy „Młode świry”, kiboli, którzy wygrali wszystkie ustawki z sympatykami innych drużyn w Polsce. Na czele Young Freaks stoi właśnie „Duży Litar”. To Mirosław K., który całe życie związał z Lechem Poznań. 26 lat, były bokser, członek stowarzyszenia Wiara Lecha i pracownik sklepu z gadżetami klubu. Ale najważniejsze – „Duży Litar” odpowiada w stowarzyszeniu za bezpieczeństwo podczas meczów. Pomagają mu w tym kumple zatrzymani wraz z nim przez policję. Kim są? Prawie wszyscy byli już notowani za udziały w bójkach i nielegalnych zbiegowiskach. (…)

„Dużego Litara” znalazłem w poznańskim klubie sportowym Bokser. W jego ringu walczył przed kilkoma laty. Klub należy do Zdzisława Nowaka, przy okazji właściciela firmy ochroniarskiej pod tą samą nazwą, która ochrania mecze Lecha Poznań. Nowak wyznaje mi, że jego agencja ma układ z „Dużym Litarem”: - Oni nie robią burd i mają swój rewir, czyli tzw. kocioł. To ta część trybun, gdzie najgłośniej dopingują. Układ jest taki, że sami pilnują tam porządku. No i to się sprawdza.

„Duży Litar” ma prawie dwa metry wzrostu, ponad sto kilo wagi, nos złamany w ringu, ale sympatyczną twarz. Siedzimy w restauracji. Pytam o Lecha, a ten od razu podnosi bluzę. A tam tatuaż na wysokości serca” „KKS Lech” i „Nikt nas nie lubi”. I opowiada o „miłości”, którą poznał, gdy miał 11 lat. Wchodził na mecze na tzw. synalka – brał za rękę jakiegoś starszego kibica. Stał na trybunach, ale meczów nie pamięta, bo zafascynował go kocioł falujących ultrasów i szalikowców. By wejść do bojówek, czekał kilka lat. Musiał zaliczyć wyjazdowe mecze i mieć rozpoznawalną w środowisku twarz. Bo obcych się nie dopuszcza.

Pytam o wydarzenia z autostrady pod Koninem. Przyznaje, że to było przegięcie, ale zapewnia, że zdarzyło się ostatni raz. A składki na kibiców z Rosji? Taka tradycja, że kibice w przyjaźni opłacają koszty pobytu przyjezdnym. A tu składki poszły na zwiedzanie… Biskupina. A ustawki? A, to co innego: - Tu nikt nikogo nie napada, nie zmusza, nikomu nie dzieje się krzywda. A psiarnia jest pojebana, bo jak ustawki rozbija, to się potem wiara wyżywa na trybunach. A co komu do tego, że się grupa ludzi spotka na łące i po ryjach sobie da?

„Duży Litar” o kolegach mówić nie będzie. – A co kogo obchodzi ich prywatne życie? – odpowiada. – Psiarnia nas gnębi za to, co robimy poza stadionem, bo na stadionie nie ma się do czego przyczepić. I potwierdza, że Wiara Lecha, klub piłkarski i agencja ochrony mają układ: on i jego koledzy pilnują porządku w tzw. kotle. To część trybun dla szalikowców. – I robimy to lepiej niż policja i ochrona.

A jak? – pytam. – Kto nie słucha, to raz z liścia i jest spokój. Za bardzo kochamy ten klub, żeby niszczyć jego majątek, zadymy robić.

Szef stowarzyszenia Wiara Lecha Jarosław Kiliński tak tłumaczy układ z „Dużym Litarem”: - Myśli pan, że nad kilkoma tysiącami rozemocjonowanych kibiców może zapanować zwykła ochrona? Tylko ludzie z autorytetem. I dzięki temu na stadionie jest spokój. A jeśli zdobyli autorytet ustawkami? Co za problem?

- To nie przeszkadza stowarzyszeniu? Kiliński: - Legenda niepokonanej bojówki Lecha tylko nam pomaga. Gwarantuje bezpieczeństwo kibicom w trakcie wyjazdów, bo nikt normalny nie będzie ich prowokował. Jest respekt.

Czy zarząd klubu o tym wie? – Mamy umowę z klubem, że jako stowarzyszenie zapewniamy na stadionie spokój. Od dziesięciu lat nie było na Lechu burdy.

A przymusowe składki ściągane w pociągach i autobusach? - - Ja nic o tym nie wiem. Jeśli ktoś z Wiary organizuje składki, to idą na oprawy meczowe: flagi, bannery, stroje. To dzięki nim kibice Lecha są najlepsi w kraju.

A przymusowe składki wliczane w bilet na mecz z Feyenoordem? – To było ostatni raz. Zgadzam się, że nie powinniśmy nikogo zmuszać do płacenia na oprawy.

Innego zdania jest powiernik „Dużego Litara”, czyli „Mały Litar”. To ksywa Krzysztofa Markowicza, pracownika działu marketingu KKS Lech i członka zarządu Wiary Lecha. Jego zdaniem skoro wszystkim oprawy meczowe się podobają, to wszyscy powinni za nie płacić. Choćby w cenie biletów. Ale nawet na samym forum Wiary Lecha jest o to spór. Jeden z internautów nazwał to wprost: haraczem.

Jednak przymusowe zrzuty idą nie tylko na zorganizowanie widowisk meczowych. Stowarzyszenie opłaca za nich kary finansowe za odpalanie rac świetlnych na stadionie. Wiara Lecha pali race z pełną premedytacją, choć przepisy tego zabraniają. Za taki pokaz w krajowej lidze kara idzie w kilka tysięcy złotych. Ale już w europejskich nawet 10 tysięcy euro. O paleniu rac decyduje kierownictwo Wiary Lecha, a płacą wszyscy. – Ale każdy na widok rac wpada w zachwyt – oburza się Markowicz. I dodaje: - To drogo kosztuje, a stowarzyszenie jest raczej biedne.

Jednak Wiara Lecha co roku otrzymuje od klubu dotacje na oprawy. Klub odstąpił też kibicom parking przy stadionie, z którego wpływy zasilają konto stowarzyszenia. Do tego dochodzi zawyżenie cen biletów i przymusowe zrzuty wśród kibiców. Ile się tego uzbiera? I tu jest problem. Bo ani Lech, ani Wiara Lecha nie chcą tego ujawnić. Arkadiusz Kasprzak, wiceprezes Lecha, ma o tym inne zdanie: - Dane finansowe dotyczące współpracy z kibicami to tajemnica handlowa, bo sponsorzy sobie tego nie życzą.

KKS Lech uważa się za nowoczesny, zarządzany na miarę klubów zachodnich. Jednak Joop Verschuren, rzecznik fanklubu Feyenoordu, pytany przeze mnie o finanse, mówi tak: - Raporty finansowe publikujemy w internecie. Wszystko musi być przejrzyste. Jednak w ubiegłym tygodniu Lech pozbył się Wiary Lecha z pośrednictwa przy sprzedaży biletów. Dlaczego? Kasprzak przyznał, że klub chce mieć większą kontrolę nad ich sprzedażą i w przyszłości uniknąć podejrzeń, że „ze sprzedażą jest coś nie tak”.

Szef stowarzyszenia Wiara Lecha Jarosław Kiliński skomentował to krótko: - No i dobrze. Przynajmniej Wyborcza się od nas odczepi.

Dotychczas Wiara Lecha sprzedawała bilety w sklepie z gadżetami Tifo, w centrum Poznania. Gdzie teraz kibic ma kupić bilety? W sklepie… Tifo. Sklep prowadzi Artur Sęp, członek Wiary Lecha, a kierownikiem jest w nim „Duży Litar”. To co się zmieni? Władze Lecha przekonują, że nie będzie już przymusowych zrzut w cenie biletu. A Tifo jest dobre jako punkt skupu, bo to centrum miasta, a kibice przywykli. A co wiceprezes Kasprzak powie o ochronie, którą zapewniają „Duży Litar” z kolegami? – Dla mnie liczy się, że stadion jest pełny. A skoro jest na nim spokój, to znaczy, że kibice są w porządku. Proste? Proste.

Ale to nie jest proste dla Legii Warszawa, która od dwóch lat toczy batalię ze swoimi kibolami. Jarosław Ostrowski, wiceprezes Legii, nie chce takiego układu jaki ma Lech: - Za cenę spokoju mielibyśmy płacić haracz? Wykluczone. Uważamy, że kibic jest od wspierania drużyny i klubu.

Na to wiceszef Lecha się oburza: Kto płaci haracz? Że niby my? Nie czuję się ani trochę zastraszony przez naszych kibiców.

Wojciechowi Wiśniewskiemu (rocznik 69), członkowi Stowarzyszenia Kibiców Legii, marzy się taki układ jak w Poznaniu: - Co złego w tym, że wzięlibyśmy odpowiedzialność za mecz? Ale z ITI będzie ciężko, bo oni chcą kibica, który nie ma kontaktu emocjonalnego z klubem, a tylko przyjdzie na mecz zjeść parówkę albo popcorn. Jak w jakimś Multikinie.

Ale Ostrowski zaprzecza: - Fanatycy, ultrasi mają swoje miejsce w klubie, bo robią świetne widowisko. Na nowym stadionie będzie nawet dla nich specjalna trybuna z miejscami stojącymi. Ale nie mogą decydować o porządku w klubie. Bo to się źle kończy. I Ostrowski daje przykład: dwa lata temu kibice Legii mieli wytypować stewardów, czyli ochronę na mecz wyjazdowy. Stewardzi mieli czuwać nad porządkiem: - Ale jak doszło do zamieszania, to stewardzi pierwsi rzucili się do bójki.

Drugi przykład: wyjazd do Wiednia, no i znowu jadą stewardzi. Specjalnym autokarem. Ostrowski: - Po ich powrocie dostaliśmy raport od przewoźnika. Stewardzi kazali się obwozić po stacjach benzynowych, gdzie robili sobie tzw. promocje, czyli kradzieże towaru. Pili w aucie, bili się. Pokazaliśmy im ten raport. Mieli ubaw.

I Ostrowski narzeka, że Legia w swojej wojnie jest osamotniona. A co na to pozostałe kluby ekstraklasy? Ireneusz Trąbiński, menedżer i szef Jagielloni Białystok: - Nie można wymienić kibiców na grzecznych chłopców. Trzeba współpracować.

A jak jest w Jagiellonii? Trąbiński szuka złotego środka: - Bo Lech przesadza, dając kibicom zbyt duże przywileje.

Drogą Lecha chciał iść GKS Katowice. Tam też kibice mogli pohandlować biletami, byli wciągani w sprawy klubu. I był spokój. Do jesieni. Kibole zrobili burdę na własnym stadionie i przerwali mecz. Kara? Cztery mecze bez publiczności i 50 tys. zł. Szef klubu, Jan Furtok, z żalem: - Wiem, cholera, co się dzieje. Było spokojnie, a oni nam na własnym stadionie taki numer…